Όταν κάποτε είχαμε διπλωματία

Ιστόρημα του Ευάγ. Αθανασιάδη

Βρισκόμαστε στα 1912. Ημέρα 27η Οκτωβρίου. Ο Ελληνικός Στρατός μπήκε στην Θεσσαλονίκη. Στην «Νύφη του Θερμαϊκού», στην χθεσινή Συμβασιλεύουσα της Κωνσταντινουπόλεως, στην αυριανή Συμπρωτεύουσα των Αθηνών.

 Από βραδύς,

τρεις Έλληνες καβαλαραίοι φτάνουν στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης και συμφωνούν με τον Τούρκο Πασά την παράδοση της Πόλης. Αρχίζουν και συντάσσουν το πρωτόκολλο παράδοσης. Αρχίζει να χαράζει όταν υπογράφουν. Ημερομηνία υπογραφής με προτροπή του αξιωματικού του επιτελείου, η 26η Οκτωβρίου 1912, ημέρα του Άη Δημήτρη, αποτυπώνοντας την στιγμή, όταν χθες βράδυ συμφώνησαν την παράδοση.

Τα στρατιωτικά τμήματα μπήκαν την 27η Οκτωβρίου, από την προέκταση της παραλιακής οδού, που από τότε μέχρι και σήμερα ονομάζεται Λεωφόρος Νίκης.

Δύο άλλοι,

καβαλαραίοι, ένας ταγματάρχης και ένας υπολοχαγός, του επιτελείου της 7ης Ελληνικής Μεραρχίας, κινούνται νύκτα, βιαστικά, περιμετρικά στα δυτικά της Θεσσαλονίκης. Πίσω τους κανείς. Μαζί τους κανείς.

Δύο μόνοι καβαλαραίοι, μέσα στην νύχτα. Πού πάνε; Μα εκεί μόνο πάνω σε τούρκους ή Βούλγαρους θα πέσουν!! Μα αυτό θέλουν τους Βούλγαρους.  Δεν φοβούνται; Όχι ΔΕΝ φοβούνται…, βιάζονται… Πρέπει να βρουν τον δρόμο των Σερρών, από όπου έρχονταν οι Βούλγαροι, βιαστικοί να μπουν πρώτοι στην Πόλη.

Μέσα στο σκοτάδι της νύκτας, προτού ξημερώσει, στο Δερβένι στο σημερινό «Τιτάν», συναντούν τις προφυλακές των Βουλγάρων που προελαύνουν.

- Άλτ! Άλτ τις εί!

Γίνονται οι αναγνωρίσεις και οι διατυπώσεις με τους προπομπούς βούλγαρους στρατιώτες..

- Ταγματάρχης του Ελληνικού στρατού. Να έρθει ο προϊστάμενος σου να γίνουν οι διατυπώσεις συνάντησης των δύο συμμαχικών στρατών.

Η συμφωνία συμμαχίας έλεγε «κατάληψη εδαφών μέχρι συναντήσεως των συμμαχικών δυνάμεων». Προωθείται ο Βούλγαρος ομαδάρχης, διμοιρίτης. Η προέλασή τους σταματάει.

- Είμαι Ταγματάρχης. Να έρθει ομοιόβαθμός μου με διερμηνέα για τις διατυπώσεις.

Ταγματάρχης. Άρα διοικητής Τάγματος. Οι βούλγαροι ψάχνουν. Κινήσεις, ειδοποιήσεις, διερμηνέας, Ταγματάρχης.

Τελικά φτάνει ο Βούλγαρος Διοικητής Τάγματος. Κατά μία συγκυρία και αυτός ανήκει στην 7η  αλλά  Βουλγαρική  Μεραρχία.

Μέσα στην νύκτα συμφωνείται το σημείο συναντήσεως και του ανακοινώνει ότι έχει γίνει η συνεννόηση παραδόσεως της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό Στρατό.

Τα τμήματα της Βουλγαρικής Μεραρχίας, διασπείρονται στους γύρω αγρούς για ανάπαυση από την σύντονη πορεία.

Αρκετά μετά το χάραμα διαπιστώνουν ότι οι δύο αξιωματικοί είναι εκεί, αλλά τα τμήματά τους δεν μπορούν να τα διακρίνουν…

Οι Βούλγαροι θέλουν μερίδιο στην Θεσσαλονίκη. Ψάχνουν τρόπο.

Πρώτα,

αποφασίζουν και εκτελούν πυρά στις Τουρκικές προφυλακές, που ήταν ακροβολισμένοι περί τα 2 χιλιόμετρα πίσω από τους Έλληνες Αξιωματικούς.

Επικρατεί προβληματισμός.

Αν απαντήσουν οι Τούρκοι με πυρά, θα θεωρηθεί ότι οι Βούλγαροι συνέβαλλαν στην κατάληψη της πόλης, κατόπιν μάχης. Αν σηκώσουν λευκές σημαίες σημαίνει ότι μέρος του Τουρκικού στρατού παραδόθηκε στους Βουλγάρους.

Αν οι Τούρκοι ζητήσουν να μην δέχονται πυρά, θα θεωρηθεί έναρξη ανάλογων διαπραγματεύσεων, μεταξύ Τούρκων και Βουλγάρων για τη Θεσσαλονίκη.

Την λύση έδωσε ο τότε πρίγκηπας Νικόλαος, ένας σχεδόν άγνωστος στην Ιστορία πρίγκιπας, που είχε μια έφεση και εμπειρία στην διπλωματία. Ο αδελφός του και Διάδοχος Κωνσταντίνος είχε περισσότερο στρατιωτική παιδεία.

Δίνεται εντολή να γίνει Ελληνικό διάβημα-διαμαρτυρία προς τους Βουλγάρους να μην βάλουν κατά των Τουρκικών τμημάτων, διότι έχουν παραδοθεί στον Ελληνικό Στρατό και ήμαστε εμείς πλέον υπεύθυνοι για την ασφάλειά τους. Έτσι έληξε υπέρ ημών  το επεισόδιο του Βουλγαρικού τεχνάσματος.

Ακολούθως,

ζητούν να μπουν στη πόλη, οι δύο Βούλγαροι πρίγκιπες, που συνόδευαν την 7η Μεραρχία, για ανάπαυση, μαζί με μια μικρή δύναμη δύο Ταγμάτων. Έγινε δεκτό το αίτημά τους. Οι Βούλγαροι έβαλαν μέσα ένα ολόκληρο σύνταγμα.

Μετά όμως προσπάθησαν να διαπραγματευθούν με τους Έλληνες, την συγκυριαρχία της πόλεως, προβάλλοντας ότι μπήκαν στην πόλη την ίδια ημέρα.

Αυτό δεν έγινε δεκτό γιατί ήδη η Θεσσαλονίκη ήταν Ελληνική από την προηγουμένη ημέρα, 26 Οκτωβρίου, οπότε συμφωνήθηκε και η παράδοση και ήδη είχαμε σχετικό πρωτόκολλο.

Παρουσιάστηκαν

και  στον Πασά και προσπάθησαν να παραδώσει και σε αυτούς την πόλη. Μάλιστα προσπάθησαν και να τον δωροδοκήσουν. Ο Πασάς δεν δέχθηκε και τους είπε:

«Μία πόλη είχα και την παρέδωσα στους Έλληνες, δεν έχω άλλη να σας δώσω» (Νομοτέλεια της αγοράς).

Στην επανάληψη της πρότασης απήντησε:

«Από αυτούς την πήραμε, και είναι δίκαιο σε αυτούς να την επιστρέψουμε» (Νομοτέλεια της Ιστορίας).

Στην επιμονή τους είπε:

«Τόσα χρόνια με αυτούς αντάλλαζα βόλια, εσάς τώρα σας βλέπω» (Στρατιωτική Νομοτέλεια). Υπονοώντας, ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνος οι Έλληνες πολεμούσαν για την ελευθερία τους ενώ οι Βούλγαροι μόνο κατέδιδαν του Έλληνες Αγωνιστές στους Τούρκους.

Τότε που είχαμε διπλωματία, που ήταν μπροστά και προλάβαινε τα γεγονότα.

Πόσα άλλα μέρη δεν περιμένουν να ισχύσει η νομοτέλεια της Ιστορίας, η στρατιωτική νομοτέλεια και η νομοτέλεια της αγοράς. Η νομοτέλεια του Θείου Νόμου.

Ποια η ευθύνη του καθενός και όλων μας;