«Πείραμα των Πέντε Πιθήκων» (1ο Μέρος)

Άρθρο Γνώμης του Ευάγγ. Αθανασιάδη

Το πείραμα αποδίδεται στον Αμερικανό ψυχολόγο-ερευνητή Χάρι Χάρλοου που το έκανε τη δεκαετία του ’60. Βρήκε όμως ευρεία δημοσιότητα και εφαρμογή το από τη δεκαετία του ‘70.

Ο Χάρλοου έχοντας ως στόχο να μελετήσει την κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπων, έκανε ένα πείραμα με ζώα βιολογικά κοντινά στον άνθρωπο.

Έτσι έκλεισε πέντε πιθήκους σε ένα μεγάλο κλουβί. Στην οροφή κρέμασε μία μπανάνα. Κάτω από την μπανάνα, τοποθέτησε μια σκάλα, ώστε οι πίθηκοι να έχουν πρόσβαση στο αγαπημένο τους φρούτο.

Όταν ένας πίθηκος επιχειρούσε να ανεβεί την σκάλα για να πιάσει την μπανάνα, τότε όλοι οι πίθηκοι καταβρέχονταν με παγωμένο νερό, που τούς έκανε να σταματούν την προσπάθειά τους.

Όταν σταματούσε το κατάβρεγμα με το παγωμένο νερό, οι πίθηκοι επιχειρούσαν και πάλι ν’ ανεβούν την σκάλα και να πάρουν την μπανάνα, αλλά η νέα ψυχρολουσία και πάλι τούς σταματούσε.

Αφού επαναλήφθηκε η ίδια διαδικασία για αρκετές φορές, στο τέλος οι πίθηκοι εγκατέλειψαν τελείως τις προσπάθειες να πάρουν την μπανάνα, συνδέοντας και συσχετίζοντας την τιμωρία που υφίσταντο, μ’ αυτήν ακριβώς την προσπάθεια.

Ο Χάρλοου συνέχισε στην επόμενη φάση τού πειράματος, και αντικατέστησε τον έναν από τούς πιθήκους, με έναν άλλον που δεν είχε βιώσει την εμπειρία της Ψυχρολουσίας.

Όταν αυτός -φυσιολογικά- επεχείρησε να ανεβεί την σκάλα για να φτάσει την μπανάνα, τότε οι υπόλοιποι τέσσερεις πίθηκοι που γνώριζαν τις επικείμενες συνέπειες, τού επιτέθηκαν εμποδίζοντάς τον να ολοκληρώσει την προσπάθειά του.

Το ίδιο σκηνικό συνέβαινε, έως ότου ο νεοφερμένος πίθηκος εμπέδωσε πως η προσπάθειά του να πάρει την μπανάνα εξαγρίωνε τους άλλους τέσσερεις πιθήκους και τούς οδηγούσε να τού επιτίθενται με πολύ άγριες διαθέσεις.

Οπότε σταμάτησε κι αυτός οριστικά την προσπάθεια του ν’ αποκτήσει την μπανάνα.

Στη συνέχεια, ο Χάρλοου αντικατέστησε έναν ακόμη πίθηκο. Κι αυτός, ο νέος πίθηκος, όπως είναι φυσικό, θέλησε να σκαρφαλώσει στη σκάλα και να πιάσει την μπανάνα.

Και πάλι όμως εξελίχθηκε η ίδια σκηνή: Οι υπόλοιποι πίθηκοι, μαζί κι αυτός που δεν είχε καταβραχεί με παγωμένο νερό, τού επιτέθηκαν ματαιώνοντας την προσπάθειά του.

Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε, έως ότου αντικαταστάθηκαν όλοι οι -αρχικώς ευρισκόμενοι στο κλουβί- πίθηκοι.

Έτσι, τώρα στο κλουβί υπήρχαν πέντε πίθηκοι, που κανένας τους δεν είχε υποστεί την «Τιμωρία της Ψυχρολουσίας» και φυσικά αγνοούσαν για ποιον λόγο συνέβαινε η επίθεση των υπολοίπων.

Κάθε φορά, όμως, γινόταν το ίδιο ακριβώς πράγμα: Ο νεοφερμένος πίθηκος που επιχειρούσε να πάρει την μπανάνα, δεχόταν την επίθεση των υπολοίπων.

Γίνονταν, δηλαδή, υπερασπιστές ενός κανόνα, χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο.

Διότι, πολύ απλά, «έτσι βρήκαν τα πράγματα».

Πλέον, αυτό που στην αρχή ήταν επίκτητο, είχε γίνει φυσικό.

Είχε εγγραφεί στο «DNA». Είχε γίνει κληρονομικότητα…, κατεστημένο, βίωμα

Άραγε ποιοι προβληματισμοί και συμπεράσματα μπορούν να βγούν από το πείραμα των 5 πιθήκων ;

Συνεχίζεται….στο 2^ο Μέρος.